Geweld ontketent in Nederland een maatschappelijke discussie over ‘normen en waarden’, al weet blijkbaar niemand wat dat zijn. Ter ondersteuning komt de KRO eind 2002 met haar heldenverkiezing. Charity wint. Ze was met haar 15 jaar de enige die het opnam voor twee treinconducteurs tegen 17 gewelddadige jongeren. Later werd ze daarom ook nog van school weggepest.
Als het op normen en waarden aankomt, lijkt oordelen vaak gerieflijker dan concreet handelen. Oordelen berusten niet zelden op een innerlijke virtual reality, een ‘groef’ in onze persoonlijke CD. Een voorgeprogrammeerde neiging of opvatting wint het dan van de aandachtige en bewuste waarneming, waardoor iemand als Charity zich juist tot actie liet inspireren.
Binnen wat we ‘het boeddhisme’ noemen, gaat het soms ook zo. Tussen Theravada, Tibetaans en Zen, of binnen elk van deze denominaties, kunnen controverses ontstaan over waarden en normen. Oordelen kunnen gaan prevaleren boven weloverwogen waarneming. Schort het bij Jan niet aan dharma-kennis en mag Piet de ware leer wel gebruiken voor zijn managementdoeleinden? En hoe zit het met het inzicht van Marietje? Luister dan naar Sekito Kisen (8e eeuw) die in de Sandokai zegt dat je van je eigen oordeel geen hekwerk moet maken.
Voorbij de etiketten is er immers alleen het leven zelf. Extrapolerend is dat ‘één werkelijkheid, die permanent in beweging, in ontwikkeling is’, zoals Jasper Schaaf destijds in het Kwartaalblad Boeddhisme schreef. Wil je daarin grotendeels je conditionering volgen òf wil je vrij, zo vrij mogelijk, zijn om in elke nu-situatie te kunnen doen of laten wat die actualiteit vergt.
Dat laatste is dus de Charity-variant. Echte lief-dadigheid valt niet altijd mee. Waarmee we dit jaar zouden kunnen beginnen is het uitdelen van welgemeende complimenten. Als uitdrukkingsvorm van vriendelijkheid en onderlinge verbondenheid.
Dick Verstegen