Hart
Zen uit het hart
Zen is werkelijk kunnen zijn waar je bent en kunnen doen wat je werkelijk te doen hebt. De vele keuzemomenten die dit meebrengt, vergen een goed ontwikkeld kompas om zelf te kunnen ‘zien’ wat bij je hoort en goed voor je is.
Deep down is dat kompas uitsluitend je eigen hart, waar de compassie zetelt die in zen zo’n essentiële rol speelt. Het hart werkt hier samen met het hoofd en het hara (buik)-gebied, waar de intuïtie berust.
Zenmeditatie (zazen) bevordert het herkennen en het gebruik van je innerlijk kompas. Leren kennen wat er in je hart woont, stelt je in staat liefdevoller te worden naar jezelf en naar anderen. Je ontwikkelt meer openheid en kunt meer in de flow te zijn, wat ook je doelmatigheid versterkt. En je voelt je meer in verbinding met jezelf en je omgeving. Zo kun je leren zien dat je er volledig mag zijn zoals je bent.
Waarom Zen Nijmegen
| WAT TREF JE AAN:
Eigen vaste zendo (meditatieruimte) |
WAT BRENGT HET JE:
Sfeer en rust |
Zijn
Zen is zijn waar je bent
Zen is werkelijk zijn waar je bent, zodat je kunt doen of laten wat de situatie van dit moment vergt. Ontdaan van alle franje is dat waar het in zen om gaat. In de praktijk is dat niet eenvoudig, omdat er altijd zoveel is wat je er juist van weerhoudt volledig in het moment te zijn. Zen betekent zoveel als alomvattende concentratie of meditatie en is onlosmakelijk verbonden met het zenboeddhisme, de geleding in het boeddhisme die de nadruk legt op meditatie en aandacht. (Foto overgenomen van www.kopwerk.nl)
De centrale oefening van het zenboeddhisme heet zazen (zitten in meditatie). Deze oefening leert je hoe je kunt omgaan met wat je verhindert helemaal in het moment te zijn; die belemmeringen nemen daardoor af. Positief geformuleerd kun je zeggen dat zen je, door het ontwikkelen en cultiveren van aandacht, leert om volledig en zonder voorbehoud met alles verbonden te zijn. Met alles wat zich in je voordoet en wat er om je heen gebeurt.
Zen is dus allesbehalve een ver-van-mijn-bed-show. Het gaat in zen nooit om ver van je afstaande concepten of hogere sferen, maar om wat hier en nu aan de orde is. Leuk en niet leuk. En dat is dus alles van je eigen leven, inclusief het diepste, existentiële lijden dat ons beroert. Dat is de diepste smaak van zen.
(uit mijn boek Zen – de sprong naar nu)
Ik leer mensen zenmeditatie, in het zenjargon heet dat dus zazen, de centrale oefening van zen. Zen gaat rechtstreeks om jouw leven. Niets meer en niets minder. Om de levenstocht die we allen maken beter te begrijpen legt zen de nadruk op zazen, wat zitten in meditatie betekent. We oefenen we ons in aandacht voor alles wat zich voordoet. In jezelf en om je heen.
Aandacht leidt tot bewustwording. Als je zonder belemmering kunt zijn waar je bent, ervaar je wat zen is. Je leert ook anders omgaan met ‘tijd’, zodat je je bezigheden effectiever, energieker en meer ontspannen kunt doen.
Zazen leidt tot een betere relatie tussen jou en je omgeving en een hogere kwaliteit van leven. Wetenschappelijk onderzoek bevestigt dit. Maar met zen is het ook mogelijk een dimensie verder te gaan. Aandacht oefenen gaat namelijk samen met het ontwikkelen van openheid, zodat ‘kijken’ ‘zien’ kan worden.
Zenmeester avant la lettre Willem Hussem 
zei het zo: Als je kijkt zie je nog niet; als je ziet grijpt het je aan. Zen leert zien. Zodat we geraakt worden en de liefde kunnen herkennen die ons bestaan draagt.
Zendo
Zendo aan de Petruslaan 1 Heilig Landstichting tel. 024-7850103
Mijn zendo is aan mijn woonhuis gebouwd. Het is een stille, lichte ruimte met vloerverwarming die grenst aan de tuin en die ruimte biedt voor maximaal twintig cursisten.
Een cursusbijeenkomst duurt gewoonlijk een uur en drie kwartier. Het programma voor gevorderden is:
- recitatie hartsoetra
- 25 minuten zazen (zitmeditatie) en kinhin (loopmeditatie)
- teisho (inleiding)
- 25 minuten zazen (zitmeditatie) en persoonlijk onderhoud
- ceremonieel theedrinken
- recitatie bodhisattvagelofte
- staande buiging
Cursusbijeenkomsten voor introductiegroepen zien er in het begin anders uit omdat het gebruikelijke programma eerst nog opgebouwd moet worden.
Meer
Is zen nog meer?
Voor de doorlezers:
Je zou ook kunnen zeggen dat zen een soort oervorm van religie is. Het latijnse religare betekent in de eerste plaats ‘weer in verbinding brengen’; daar is het woord religie vermoedelijk van afgeleid. Maar religare heeft zoveel meer betekenissen: ‘jezelf bijeenrapen, nauwgezet en gedisciplineerd’, ‘trouw betonen aan iets anders dan jezelf’, ‘door liefde op de huid worden gezeten’. Welnu: zen wil mensen helpen zich (weer) verbonden te weten met het mysterie van het bestaande, dat uitdrukking is van de ‘bron van al het zijn’, zoals de twintigsteeeuwse zenmeester Shunryu Suzuki het noemt. Het middel daartoe is opmerkzaam en aandachtig gewaar zijn.
Een man trad uit de menigte naar voren en sprak tot zenmeester Ikkyu: ‘Meester, wilt u voor mij opschrijven wat de hoogste, de meest verheven wijsheid is?’ Ikkyu nam meteen zijn penseel en schreef in sierlijke letters: Aandacht. ‘Is dat alles?’ vroeg de man. ‘Zou u er misschien iets aan toe willen voegen?’ Ikkyu nam opnieuw zijn penseel en schreef het woord tweemaal: Aandacht, Aandacht. De man sprak nu enigszins geïrriteerd: ‘Ik kan maar weinig wijsheid ontdekken in wat u zojuist schreef.’ Toen schreef Ikkyu het woord driemaal: Aandacht, Aandacht, Aandacht. Vertwijfeld riep de man toen uit: ‘Maar wat betekent dat woord aandacht dan eigenlijk?’ Ikkyu antwoordde vriendelijk: ‘Aandacht betekent aandacht.’
Er is maar één ‘iets’ waarover wij als mensen altijd de beschikking hebben: het Nu. In al zijn ongrijpbaarheid, in al zijn ongerijmdheid, onvoorspelbaarheid en oncontroleerbaarheid. Kijk maar eens hoe je dag vandaag tot nu toe verlopen is. Tientallen dingen liepen anders dan je gedacht had. Vaak niet zo belangrijk, soms erg ingrijpend. Zo gaat het. En dan blijkt al gauw dat dit Nu niet alleen ongrijpbaar is, maar ook onbegrijpelijk belangrijk. Want in elk Nu heb je je eigen keuze, je eigen aandeel, dat besloten ligt in wat je doet of laat. Je eigen verantwoordelijkheid. Van lieverlee wordt duidelijk dat Nu ook maar een concept is, een idee. Het Nu kun je nooit beetpakken en isoleren. In feite is er alleen maar beweging, een golfslag van toekomst naar verleden via het steeds verschuivende en nooit stil te zetten heden. Zen is je aandeel in die voortdurende beweging van het leven. Dat aandeel zonder voorbehoud, zonder aarzeling, vrij en onbelemmerd vormgeven; dat aandeel helemaal zijn. Dat is zen. Zen is namelijk uiteindelijk niets anders dan het onophoudelijke leven zelf, inclusief alle ongemak, ziekte en dood.
Zenboeddhisme is een levensbeschouwing en een manier van in het leven staan, waarin elk wezen en elk ding uitdrukking is van een naamloos mysterie. Binnen het zenboeddhisme bestaat geen eenduidig godsbegrip, hoewel je het naamloze mysterie in allerlei termen aantreft: bron van al het zijn, geen-zelf, het grote zelf, leegte, Niets, het ongeborene, groot bewustzijn etc. Je zou ook kunnen zeggen: openheid. Ook mensen zijn uitdrukking van dit open mysterie en zijn in staat dit voluit te beseffen. Zij kunnen dat door volledig te vertrouwen op hun ware natuur, ook wel oorspronkelijke natuur of Boeddhanatuur genoemd. Al het bestaande steunt op deze ware natuur, die de Boeddha ca. 2500 jaar geleden heeft ervaren, toen hij onder een vijgenboom zat aan de Neranjara-rivier in de buurt van de plaats Gaya in Noord-India, later Bodhgaya genoemd.
Op een dag ziet Huai-jang zijn leerling Ma-tsu in meditatie verzonken zitten. Hij vraagt hem naar het doel van zijn meditatieoefeningen. Ma-tsu antwoordt onmiddellijk: ‘Ik wil een boeddha worden.’ Huai-jang zegt niets maar pakt een dakpan en begint die te schuren langs een rots. Na enige tijd kan Ma-tsu zijn nieuwsgierigheid niet meer bedwingen en vraagt zijn meester: ‘Waarom schuurt u die dakpan langs een rots?’ Huai-jang antwoordt: ‘Ik slijp hem tot een spiegel.’ Ma-tsu vraagt verder: ‘Maar hoe kun je een spiegel maken door een dakpan langs een rots te schuren?’ Het beroemd geworden antwoord luidt: ‘Hoe kun jij verlicht worden door in meditatie te zitten?’